ملی‌گرایی باستان‌گرا و بحران در هویت انسان ایرانی؛ بازخوانی پاسخ مطهری

نویسندگان

  • علی آزرمی دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه اصفهان
  • غلامعلی سلیمانی استادیار گروه تاریخ و تمدن و انقلاب اسلامی دانشکده معارف و اندیشه اسلامی دانشگاه تهران
چکیده مقاله:

تحولات صورت‌گرفته در غرب منجر به بروز شکاف و فاصله بسیار بین غرب و سایر کشورها - به‌ویژه کشورهای حوزه تمدن اسلامی - شد که نخستین بار در شکست‌های نظامی خود را نشان داد. نخبگان فکری این جوامع در مقام تبیین علل عقب‌ماندگی و نحوه جبران آن، رویکردهای متفاوتی در پیش گرفتند. در تاریخ معاصر ایران، در میان برخی از روشنفکران اواخر دوره قاجاریه، نوعی از ملی‌گرایی باستان‌گرا شکل گرفت که اسلام را از عوامل اصلی عقب‌ماندگی و از بین‌برنده مجد و عظمت ایران می‌دانست. این شکل از ملی‌گرایی در دوره پهلوی به مرامی رسمی تبدیل شد. به نظر می‌رسد این تلقی از ملی‌گرایی، به ظهور بحران دوگانگی هویت ملی و دینی ایرانیان انجامید وبسیاری از اندیشمندان ایرانی را به فکر چاره برای حل این مسئله واداشت. این مقاله بر آن است تا با بررسی اندیشه‌های مرتضی مطهری به واکنش و راه‌حل این متفکر معاصر در پاسخ به بحران هویت ایرانیان بپردازد. لذا ابتدا عوامل مطرح‌شدن پرسش از هویت انسان ایرانی را می‌کاود و در ادامه پاسخ مطهری به این بحران را بررسی می‌کند.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

روشنفکران ایرانی و مسئله هویت در آیینه بحران

در جستجوی الگوی هویت در اندیشه روشنفکران ایرانی، ضرورت داشت به این پرسش پرداخته شود که چه عواملی نگاه روشنفکران ایرانی به هویت را تحت تأثیر خود قرار داده است؟ و آیا می‌توان توضیحی از تنوع الگوها به دست داد؟ با بهره‌گیری از جامعه‌شناسی معرفت «وبری» و جستار روشی توماس اسپریگنز، تلاش شده تا تحول و تنوع الگوها توضیح و نشان داده شود که چگونه نظریه‌های متعدد هویتیِ روشنفکران ایرانی، تحت تأثیر بحران زم...

متن کامل

بحران های انسان امروز و پاسخ حکمت اشراق به آنها

ادبیات عرفانی ایرانی - اسلامی،گنجینة عظیمی از دستاوردهای فکری و روحانی انسان است کهدرجهان امروز می تواند راهگشای بسیاری از مشکلات و آسیب های روحی و معنوی باش د.انسان امروز گرچه به پیشرفت های چشمگیری دست یافته ، اما در حل بحران و چالش هایروحی خویش چندان موفق نبوده است . این امر برآمده از جداسازی علم و معرفت از وجهقدسی آن و به فراموشی سپردن دیدگاه شهودی و عرفانی نسبت به هستی و عالم است . در اینمق...

متن کامل

مطهری و انسان سالم قرآنی

 طرح و ارائه دیدگاه‌هاى استاد مطهرى درباره انسان سالم با استناد به آیات قرآنى است.  انسان سالم قرآنى از دیدگاه مطهرى داراى ابعاد گوناگون است.  نویسنده در آغاز نیازهاى انسان را از دیدگاه استاد مطهرى بررسى مى‌کند و آن را به تبع تعدد غرایز، متعدد مى‌داند. سپس از تفاوت‌هاى انسان و حیوان در سه جهت: 1- ادراک، 2- جاذبه‌ها و 3- تأثیرپذیرى از جاذبه‌ها، سخن مى‌گوید و اراده را به عنوان معیار انسانیت و ح...

متن کامل

بازخوانی هویت معماری مسکونی ایرانی، درظرف زمان و مکان

هویت مفهومی است که تعاریف متعددی از آن شده است و می توان آن را در حوزه های مختلفی تقسیم بندی کرد. مفهوم هویت وابسته به عنصر زمان و مکان است و همواره به کیستی و چیستی انسانی پاسخ می دهد ، بیشتر صاحب نظران هویت را مفهومی متغیر و شناور می دانند که در گذر زمان و در برخورد با عوامل مختلف فرهنگی ، اجتماعی شکل می گیرد و معماری به آن عینیت می بخشد یا به عبارتی دیگر هویت روح و معنا را در کالبد معمارانه ...

متن کامل

روشنفکران ایرانی و مسئله هویت در آیینه بحران

در جستجوی الگوی هویت در اندیشه روشنفکران ایرانی، ضرورت داشت به این پرسش پرداخته شود که چه عواملی نگاه روشنفکران ایرانی به هویت را تحت تأثیر خود قرار داده است؟ و آیا می توان توضیحی از تنوع الگوها به دست داد؟ با بهره گیری از جامعه شناسی معرفت «وبری» و جستار روشی توماس اسپریگنز، تلاش شده تا تحول و تنوع الگوها توضیح و نشان داده شود که چگونه نظریه های متعدد هویتیِ روشنفکران ایرانی، تحت تأثیر بحران زم...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 14  شماره 37

صفحات  207- 223

تاریخ انتشار 2017-08-23

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023